Alerji Adı: Midye Alerjisi
Alerji riski: Yaygın (özellikle kabuklu deniz ürünleri tüketimi yüksek bölgelerde)
Belirtiler: Ürtiker, kaşıntı, dudak/yanak/boğaz anjiyoödem, bulantı-kusma, ishal, öksürük, hırıltı, anafilaksi
Çapraz reaksiyonlar: Diğer deniz ürünleri (istiridye, yengeç, karides) ve bazı toz akar antijenleri ile tropomiyosin aracılı reaksiyonlar
Acil Durum Belirtileri: Hızla ilerleyen nefes darlığı, gırtlak şişmesi, ses kısıklığı, yaygın ürtiker + hipotansiyon, bilinç bulanıklığı (anafilaksi belirtisi)

Tedavi / Müdahale: İlk müdahale için intramüsküler epinefrin (oto-injektör) uygulanması, hava yolu ve dolaşım desteği, antihistaminik ve kortikosteroid destekleyici tedavi, ağır vakalarda hastaneye yatış ve izlem.

Kaçınma Önerileri: Etiket okuma, restoranlarda çapraz kontaminasyondan kaçınma, seyahat ve toplu yemeklerde dikkat, reçeteli epinefrin oto-injektör bulundurma ve tüm yakın çevreye acil eylem planı öğretme.

Midye Alerjisinin Tanımı ve Nedenleri

Midye alerjisi, bağışıklık sisteminin midye içindeki proteinlere karşı IgE aracılı duyarlılık geliştirmesi sonucu ortaya çıkar. Midyede en sık alerjen olarak saptanan proteinlerden biri tropomiyosindir; bu protein, farklı kabuklu ve yumuşakça türleri arasında çapraz reaksiyonlara yol açabilir. Genetik yatkınlık, daha önceki alerji öyküsü ve maruziyet sıklığı hastalığın gelişiminde rol oynar.

Belirtiler ve Klinik Sunum

Midye alerjisi genellikle maruziyetten dakikalar içinde başlayan hemen tip reaksiyonlarla kendini gösterir. Deri belirtileri arasında ürtiker, kızarıklık ve şiddetli kaşıntı öne çıkar; yüz ve dudaklarda gelişen angioödem ağız ve solunum yolu semptomlarına neden olabilir. Gastrointestinal yakınmalar (bulantı, kusma, kramplar, ishal) sık görülür; solunum belirtileri ise öksürük, hırıltı ve nefes darlığı şeklinde olabilir. Nadiren sistemik vazodilasyon ve bronkokonstriksiyonla seyredebilen anafilaksi gelişebilir; bu durum acil müdahale gerektirir.

Belirti Grubu	Başlama Süresi	Tipik Bulgular	Aciliyet Derecesi
Deri	Dakikalar içinde	Ürtiker, kızarıklık, kaşıntı, lokal/özgül anjiyoödem	Orta
Gastrointestinal	Hemen veya saatler içinde	Bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal	Orta
Respiratuvar	Hemen	Hırıltı, öksürük, stridor, dispne	Yüksek
Sistemik / Anafilaksi	Hızlı (dakikalar)	Hipotansiyon, bilinç değişikliği, yaygın döküntü ve solunum yetmezliği	Çok yüksek (acil)

Tanı, Tedavi ve Uzun Dönem Yönetim

Tanı Yöntemleri

Tanı öyküye dayalı olarak başlar: tüketilen yiyecek, belirti başlangıç zamanı, daha önce benzer reaksiyon öyküsü ve ailesel alerji geçmişi sorgulanır. Klinik şüpheyi doğrulamak için deri prick testi ve kan örneğinde spesifik IgE ölçümü kullanılır; her iki test de maruziyetten sonra duyarlılığı gösterebilir ancak yalancı pozitif/negatif sonuçlara dikkat edilmelidir. Kesin tanı için kontrollü ağız yoluyla gıda provokasyonu (oral food challenge) altın standarttır ve deneyimli bir alerji merkezinde yapılmalıdır. Gelişmiş yöntemler arasında component-resolved diagnostics ile spesifik alerjen bileşenlerinin tayini yer alır.

Tedavi ve Acil Müdahale

Akut reaksiyonlarda en kritik ilke hava yolunun açık tutulması ve dolaşım desteğidir. Şüphelenen anafilaksi durumunda gecikmeden intramüsküler epinefrin (uyluk lateral bölge) uygulanmalıdır; epinefrin oto-injektörü taşımak risk altındaki bireyler için hayat kurtarıcıdır. Antihistaminikler (H1 blokörleri) ve yüksek doz kortikosteroidler destekleyici tedavi sağlar fakat epinefrinin yerini tutmazlar. Şiddetli solunum sıkıntısı varlığında bronkodilatör inhalerler, oksijen desteği ve gerekirse endotrakeal entübasyon düşünülmelidir. Hastalar ağır reaksiyon geçirmişse en az 4–24 saat gözlem altında tutulmalıdır.

Uzun Dönem Yönetim ve Eğitim

Uzun dönemde temel yaklaşım kesin kaçınmadır. Hastalara besin etiketlerini okuma, restoranlarda çapraz kontaminasyon riskini sorma, hazır gıdaların içeriklerini doğrulama konusunda eğitim verilmelidir. Riskli bireylerin yanlarında epinefrin oto-injektör bulundurması; kullanım eğitiminin hasta ve aile tarafından öğrenilmesi zorunludur. Alerji eylem planı hazırlanmalı ve okul/iş/ev çevresindeki yakınlara acil müdahale adımları öğretilmelidir. Takiplerde semptomların tekrarı, tetikleyici değişiklikleri ve psikososyal etkiler değerlendirilir.

Özel Durumlar: Çocukluk, Hamilelik ve Çapraz Reaksiyonlar

Çocuklukta midye alerjisi genellikle kalıcıdır; bazı gıda alerjilerinin tersine midye ve diğer kabuklu deniz ürünlerine karşı duyarlılık nadiren spontan olarak kaybolur. Hamilelikte akut reaksiyonlarda maternal-fetal hemodinamiyi korumak önceliklidir; epinefrin gebe kadınlarda da endikedir ve geciktirilmemelidir. Midye alerjisi olan bireylerde sıkça görülen çapraz reaksiyon nedeni tropomiyosindir; bu nedenle karides, yengeç ve istiridye gibi diğer kabuklu deniz ürünleriyle çapraz duyarlılık olabilir. Toz akarlarıyla da bazı bireylerde çapraz reaksiyon raporlanmıştır; bu, tanıda komponent analizinin önemini artırır.

Kaynaklara erişim, doğruluk ve kişiye özel öneri için bir alerji uzmanı ile değerlendirme ve gerektiğinde acil eylem planı hazırlanması önerilir.