Alerji Adı: Ağaç Polenleri Alerjisi
Alerji riski: Yaygın
Belirtiler: Burun akıntısı, hapşırma, burun tıkanıklığı, kaşıntılı gözler ve boğaz tahrişi; mevsimsel ataklarla seyredebilir.
Çapraz reaksiyonlar Ağaç polenine duyarlı kişilerde bazı taze meyve ve sebzelerle oral alerji sendromu görülebilir (ör. elma, fındık, kiraz).
Acil Durum Belirtileri: Solunum sıkıntısı, yüzde/boğazda şişme, hırıltı, bilinç değişikliği veya hızla yayılan deri döküntüleri; anafilaksi şüphesinde acil müdahale gerekir.

Tedavi / Müdahale: Kaçınma, antihistaminikler, intranazal kortikosteroidler, semptomatik destek; seçilmiş olgularda immünoterapi (alerji aşısı). Acil anafilaksi varlığında intramüsküler epinefrin uygulanması hayat kurtarıcıdır.

Kaçınma Önerileri: Polen mevsiminde dışarıda geçirilen süreyi azaltma, pencereleri kapatma, klima/HEPA filtreli ortamlar tercih etme, dışarıdan gelince giysileri değiştirme ve duş alma; meyve-sebze tüketiminde çapraz reaksiyon öyküsüne göre dikkat.

Alerji Adı: Ağaç Polenleri Alerjisi

Ağaç polenleriyle gelişen reaksiyonlar genellikle ilkbahar başı ile yaz başı arasında artış gösterir ve yaygın olarak alerjik rinit tablosuna yol açar. En sık reaksiyon yapan ağaçlar arasında huş (betula), akasya, meşe ve çam türleri bulunur; coğrafi bölge ve iklimye göre baskın tür değişir. Tanı, öykü, fizik muayene ve gerektiğinde cilt prick testi veya spesifik IgE ölçümü ile desteklenir; tanı doğrulanmadan reçetesiz uzun süreli tedaviye başlanmamalıdır.

Alerji riski

Ağaç polenleri alerjisinin riski yaş, genetik yatkınlık ve çevresel maruziyetle ilişkilidir. Ailesinde alerji, astım veya atopik dermatit öyküsü olan bireylerde risk artar. Kentleşme, hava kirliliği ve değişen iklim koşulları polen sezonunun uzamasına ve maruziyetin artmasına neden olabilir; bu da hassas bireylerde semptom şiddetini yükseltebilir. Mesleki maruziyet (ör. ormancılık, bahçıvanlık) olan kişilerde risk daha yüksektir.

Belirtiler

Ağaç poleni kaynaklı alerjide en sık görülen belirtiler burun akıntısı, sık tekrarlayan hapşırma nöbetleri, burun ve göz kaşıntısı, sulu göz ve gözlerde kızarıklık ile burun tıkanıklığıdır. Bazı kişilerde öksürük, boğazda rahatsızlık veya yorgunluk da eşlik eder. Semptomlar mevsimsel olarak ortaya çıkar, polen yoğunluğunun yüksek olduğu günlerde kötüleşir ve gece uykusunu bozarak yaşam kalitesini düşürebilir. Astımı olan hastalarda polen maruziyeti ile hırıltı ve nefes darlığı artışı görülebilir.

Çapraz reaksiyonlar

Ağaç polenlerine duyarlı kişilerde bitkisel proteinlerin benzerliğinden dolayı oral alerji sendromu (OAS) gelişebilir; ağız ve boğazda kaşıntı, şişlik, dilde batma hissi gibi hafif-orta belirtiler tipiktir. Örneğin huş poleni duyarlılığı olanlarda elma, armut, şeftali; kayın veya çam polenine duyarlılıkta bazı fındık türleriyle reaksiyon görülebilir. Çapraz reaksiyon varlığında taze meyve ve çiğ sebzeler yerine pişmiş formunun toleransı artabilir; bu konuda beslenme planı doktor veya alerji uzmanı ile belirlenmelidir.

Acil Durum Belirtileri

Nadir olmakla birlikte ağır sistemik reaksiyonlar (anafilaksi) görülebilir. Acil durum belirtileri arasında dil, dudak veya boğazda hızlı şişme; konuşma veya yutma güçlüğü; göğüste sıkışma, hırıltılı solunum veya ani nefes darlığı; bayılma veya bilinç değişikliği; yaygın kızarıklık ve kabarıklık sayılabilir. Bu bulgulardan herhangi biri varsa hemen acil servise başvurulmalı ve bilinen ciddi alerjisi olan hastalarda her zaman erişilebilir bir epinefrin oto-enjektörü bulundurulmalıdır.

Tedavi / Müdahale

Tedavi, semptom kontrolü ve uzun dönem yönetimi olarak iki başlıkta ele alınır. Kısa vadede semptomları hafifletmek için non-sedatif oral antihistaminikler (ör. setirizin, loratadin) ve intrnazal kortikosteroidler (ör. flutikazon) etkilidir; nazal dekongestanlar kısa süreli kullanım için düşünülebilir ancak rebound riski nedeniyle uzun kullanılmamalıdır. Orta-ileri veya yaşam kalitesini bozan vakalarda alerji immünoterapisi (subkutan veya sublingual) polen kaynağına özgü duyarlılığı azaltarak uzun dönemde semptom ve ilaç gereksinimini azaltabilir. Şiddetli sistemik reaksiyonlarda acil olarak intramüsküler epinefrin, ileri hava yolu desteği ve hastane bakımı gereklidir. Tedavi planı bireysel öykü, semptomların şiddeti ve eşlik eden astım gibi durumlar göz önünde bulundurularak alerji uzmanı tarafından düzenlenmelidir.

Tedavi Yaklaşımı	Örnek	Etki Başlangıcı	Notlar
Oral antihistaminikler	Setirizin, Loratadin	1–3 saat	Günlük semptomlarda etkilidir; sedasyon yapmayan seçenekler tercih edilir.
İntranazal kortikosteroidler	Flutikazon, Mometazon	24 saat içinde kısmi, tam etki birkaç gün–hafta	Nazal semptom kontrolünde en etkili medikal seçenektir.
Dekonjestanlar (kısa süreli)	Oral pseudoefedrin, nazal oksimetazolin	Dakikalar içinde	Uzun süreli nazal kullanımda rebound ve yan etkilere yol açar.
İmmünoterapi	SCIT (aşı), SLIT (sublingual tablet)	Aylar içinde azalma; yıllık tedavi önerilir	Kalıcı fayda sağlar; seçilmiş hastalarda alerji uzmanı önerir.
Acil müdahale	İntramüsküler epinefrin (0.3–0.5 mg)	Hemen	Anafilaksi şüphesinde gecikmeden uygulanmalı; 112/ambulans çağrılmalı.

Kaçınma Önerileri

Polen sezonunda dış mekan aktivitelerini polen yoğunluğunun düşük olduğu sabahın erken saatlerine veya yağışlı günlere kaydırmak, pencereleri kapalı tutmak, klima ve filtreleme kullanmak, dışarıdan geldikten sonra giysileri değiştirmek ve duş almak yaygın önerilerdir. Açık havada egzersiz yapılacaksa polen sayımlarını takip etmek ve yoğun günlerde spor programını kapalı alana taşımak faydalıdır. Ağızda kaşıntı veya boğaz şişmesi gibi belirtiler varsa ilgili meyve veya sebzeyi çiğ olarak tüketmemek ve bir alerji uzmanına danışmak önemlidir. Tedavi planı ve kaçınma stratejileri kişiye özel olmalı; düzenli takip, tetkik ve gerekirse immünoterapi değerlendirmesi için alerji uzmanına başvurulmalıdır.